20 năm ngày mất của Todor Zhivkov

20 năm trước vào ngày 05/8/1998, Todor Zhivkov, người lãnh đạo đất nước Bulgaria suốt 33 năm đã qua đời.

Ông là nhà lãnh đạo cầm quyền lâu dài thứ ba trong suốt lịch sử hơn 13 thế kỷ của Bulgaria. Sa hoàng Peter cai trị Bulgaria từ năm 927-969. Đó là người đứng đầu nhà nước Bulgaria lâu nhất – 42 năm. Sau đó là Sa hoàng Ivan Alexander 40 năm cầm quyền – từ 1331-1371. Todor Zhivkov nắm giữ quyền lực có 33 năm, từ 1956-1989.

Todor Zhivkov in January 1963

Todor Zhivkov từ chức vào ngày 10/11/1989 dưới áp lực của các thành viên cấp cao của Đảng Cộng sản Bulgaria do ông từ chối công nhận vấn đề và đối phó với các cuộc biểu tình của dân chúng. Sau đó các cáo buộc chống lại ông được đưa ra như về quá trình phục hồi, về cái gọi là Trại tử thần, về việc lạm dụng phân phối các căn hộ, về viện trợ cho các quốc gia cộng sản đã làm tổn hại đến ngân sách nhà nước. Về trường hợp phân phối các căn hộ đã được biện minh, còn các cáo buộc còn lại thì bị đình chỉ sau khi ông qua đời. Việc đánh giá Todor Zhivkov cho đến ngày nay vẫn không đồng nhất ý kiến, nhiều người Bulgaria vẫn gọi ông thân mật là Bác Tosho hoặc Tato.

Todor Zhivkov sinh ngày 7/9/1911 tại làng Pravets. Đầu tiên ông học ở đó, sau đó ở Botevgrad, và về sau đến Sofia, nơi ông ghi tên vào học trường in. Năm 1930 ông trở thành thành viên của Đoàn Thanh niên Cộng sản Bulgaria (BKMS) và năm 1932 được kết nạp là thành viên của Đảng Lao động Bulgaria (xã hội chủ nghĩa hẹp).

Từ tháng 6/1943 ông được giao trách nhiệm làm cộng tác viên của khu vực hoạt động kháng chiến số một ở Sofia. Ông được bổ nhiệm là ủy viên toàn quyền Đảng trong đội du kích “Chavdar” với bí danh là Janko.

Ngay sau cuộc đảo chính ngày 9 tháng 9 – vào ngày 10 tháng 9 năm 1944, Todor Zhivkov được Bộ trưởng Nội vụ mới Anton Yugov bổ nhiệm làm Chánh Thanh tra trong Cục “Cảnh sát đồng phục” với quân hàm trung tá. Năm 1945, lần đầu tiên ông trở thành đại biểu Quốc hội.

Từ tháng 1 năm 1948, Zhivkov là Bí thư thư nhất của Thành uỷ Sofia. Từ tháng 7 năm 1951 đến tháng 11 năm 1989, ông là uỷ viên Bộ Chính trị TRung ương Đảng Cộng sản Bulgaria. Lãnh đạo Ban Thư ký Trung ương Đảng Cộng sản từ năm 1953. Năm 1954, ông được bầu làm Bí thư thứ nhất Trung ương Đảng Cộng sản, và tại Hội nghị tháng Tư Todor Zhivkov được khẳng định như là lãnh đạo duy nhất của Đảng Cộng sản Bulgaria.

Bắt đầu việc thanh trừng đối thủ của ông trong đảng và Zhivkov dần dần trở thành nhà lãnh đạo cá nhân độc nhất , và ông tại vị cho đến tháng 11 năm 1989, khi ông bị lật đổ và sau đó bị khai trừ khỏi Đảng Cộng sản.

Cải tổ: họ hạ bệ ông theo chỉ thị của Gorbachov

Năm 1985 tại Liên Xô Tổng Bí thư mới của Đảng Cộng sản Liên Xô Mikhail Gorbachev lên nắm, người đã bắt đầu những cải cách được gọi là perestroika. Hai năm sau, Todor Zhivkov cũng công bố một chương trình thay đổi kinh tế, được gọi là Quan điểm tháng Bảy. Nó nhằm mục đích tổ chức lại chủ nghĩa xã hội bằng cách cho phép một hình thức hạn chế sở hữu tư nhân. Đối với một số phần của Quan điểm tháng bảy Todor Zhivkov rút kinh nghiệm từ những cải cách kinh tế ở Trung Quốc.

Gorbachov không tán thành đường lối phát triển của ông và vào tháng 10 năm 1987 trong chuyến thăm của Todor Zhivkov tới Liên Xô Gorbachov đã gửi tới ông những chỉ trích mạnh mẽ. Sau đó trong Đảng CS Bulgaria lập ra một phe cánh đứng đầu là Petar Mladenov và Andrei Lukanov, theo chỉ thị của Mikhail Gorbachev họ phải loại bỏ được Zhivkov khỏi quyền lực. Tại Đại hội Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản họp ngày 10/11/1989 Zhivkov đã bị buộc phải đệ đơn từ chức sau khi đề xuất này được tán thành ngay cả bởi các cộng sự thân cận của ông là Yordan Yotov, Dobri Djurov, Dimitar Stanishev, cũng như Stanko Todorov, Grisha Filipov Georgi Atanasov. Đại hội bày tỏ lòng biết ơn với hoạt động của ông cho đến lúc đó.